ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ស្មុគស្មាញជាមួយប្រទេសជិតខាង ជាពិសេសប្រទេសថៃ។ ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅក្នុងប្រទេសថៃ ដែលជារឿយៗមានភាពចលាចល មិនគួរត្រូវបានចាត់ទុកជាមោទនភាព ឬឱកាសសម្រាប់កម្ពុជានោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ កម្ពុជាគួរតែបង្កើនការប្រុងប្រយ័ត្នជាអតិបរមា ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដី និងសន្តិសុខជាតិរបស់ខ្លួន។ ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញឱ្យឃើញជាច្រើនលើកថា ប្រទេសថៃបានប្រើប្រាស់ភាពវឹកវរនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួនជាឱកាសដើម្បីឈ្លានពាន ឬពង្រីកឥទ្ធិពលលើទឹកដីកម្ពុជា។ ដូច្នេះ ការត្រៀមខ្លួនឱ្យបានរឹងមាំ និងការយល់ដឹងអំពីបរិបទនយោបាយរបស់ប្រទេសជិតខាង គឺជាកត្តាដ៏សំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា។
ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងថៃមានភាពតានតឹងជាយូរមកហើយ ដោយសារបញ្ហាព្រំដែន និងការប៉ុនប៉ងពង្រីកទឹកដី។ នៅសម័យអតីតកាល ប្រទេសថៃ (ឬសៀម ដូចដែលគេហៅពីមុន) បានឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជាជាច្រើនលើក ដោយយកបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនជាលេស។ ឧទាហរណ៍ នៅសតវត្សទី១៦ និង១៧ សៀមបានចូលមកគ្រប់គ្រងតំបន់ភាគខាងលិចនៃកម្ពុជា ដែលបច្ចុប្បន្នជាផ្នែកមួយនៃទឹកដីថៃ។ បញ្ហាព្រំដែននៅតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ក៏ជាឧទាហរណ៍មួយទៀតដែលបង្ហាញពីភាពស្មុគស្មាញនៃទំនាក់ទំនងនេះ។ នៅឆ្នាំ២០០៨-២០១១ ជម្លោះព្រំដែននៅតំបន់នេះបានផ្ទុះឡើង ដែលបណ្តាលមកពីការបកស្រាយផ្សេងគ្នានៃឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ និងផែនទី។ ប្រវត្តិសាស្ត្រទាំងនេះបានបន្សល់ទុកនូវមេរៀនដ៏មានតម្លៃសម្រាប់កម្ពុជា។ ភាពវឹកវរនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសថៃ ដូចជាការធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធា ឬការប៉ះទង្គិចផ្នែកនយោបាយផ្ទៃក្នុង ជារឿយៗត្រូវបានប្រើជាឱកាសដើម្បីបង្វែរការយកចិត្តទុកដាក់ពីបញ្ហាផ្ទៃក្នុង ទៅជាការបង្កើនឥទ្ធិពលនៅលើប្រទេសជិតខាង។ ការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះបញ្ហាទាំងនេះ មិនមែនជាការសង្ស័យហួសហេតុនោះទេ ប៉ុន្តែជាការរៀនសូត្រពីបទពិសោធន៍ជាក់ស្តែងនៃអតីតកាល។
ក្នុងសង្គមមនុស្ស នៅពេលដែលភ្លើងឆេះផ្ទះអ្នកផ្សេង ផ្សែងនៃភ្លើងនោះអាចបង្ករផលប៉ះពាល់ដល់អ្នកជិតខាង។ ប្រទេសថៃ ដែលជាប្រទេសជិតខាងកម្ពុជា នៅពេលមានភាពចលាចលនយោបាយ វាអាចបង្កើតផលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ និងស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់។ ឧទាហរណ៍ ការធ្វើរដ្ឋប្រហារនៅថៃក្នុងឆ្នាំ២០១៤ បាននាំឱ្យមានការបង្កើនវត្តមានយោធានៅតាមព្រំដែន ដែលបង្កើតភាពតានតឹងជាមួយកម្ពុជា។ លើសពីនេះ ការប៉ុនប៉ងបង្កើនឥទ្ធិពលនយោបាយ ឬសេដ្ឋកិច្ចរបស់ថៃ អាចមានផលប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ជាពិសេសនៅក្នុងបញ្ហាពាណិជ្ជកម្ម និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ ផ្សែងនៃភ្លើងនយោបាយនៅថៃ ក៏អាចប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាផងដែរ។ កម្ពុជាពឹងផ្អែកលើទេសចរណ៍ និងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសថៃក្នុងកម្រិតខ្លះ។ ប្រសិនបើស្ថានការណ៍នៅថៃមានភាពមិនច្បាស់លាស់ វាអាចប៉ះពាល់ដល់លំហូរទេសចរ និងទំនិញឆ្លងកាត់ព្រំដែន។ ដូច្នេះ ការតាមដានយ៉ាងជិតស្និទ្ធលើស្ថានការណ៍នៅថៃ និងការត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ផលប៉ះពាល់ណាមួយ គឺជាការចាំបាច់។
ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងហានិភ័យដែលអាចកើតមានពីស្ថានការណ៍នៅប្រទេសថៃ កម្ពុជាគួរតែអនុវត្តន៍វិធានការជាច្រើន៖
- ការពង្រឹងសន្តិសុខតាមព្រំដែន៖ កម្ពុជាគួរតែបន្តពង្រឹងសមត្ថភាពយោធា និងសន្តិសុខតាមព្រំដែន ដើម្បីទប់ស្កាត់រាល់ការប៉ុនប៉ងឈ្លានពាន ឬការបំពានលើទឹកដី។ ការបណ្តុះបណ្តាលកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងការបំពាក់សម្ភារៈទំនើប គឺជាកត្តាសំខាន់។
- ការទូតសកម្ម៖ កម្ពុជាគួរតែបន្តប្រើប្រាស់ការទូតដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយថៃ ខណៈពេលដែលការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ការចរចាលើបញ្ហាព្រំដែន និងការសហការលើផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច អាចជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹង។
- ការតាមដាននិងវិភាគព័ត៌មាន៖ កម្ពុជាគួរតែបង្កើនសមត្ថភាពក្នុងការតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយនៅថៃ តាមរយៈការប្រមូលព័ត៌មាន និងការវិភាគឱ្យបានហ្មត់ចត់។ នេះនឹងជួយឱ្យប្រទេសកម្ពុជាអាចឆ្លើយតបបានទាន់ពេលវេលាចំពោះហានិភ័យណាមួយ។
- ការពង្រឹងសាមគ្គីភាពជាតិ៖ ការរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា គឺជាកត្តាសំខាន់ដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលពីខាងក្រៅ។ ភាពរឹងមាំផ្ទៃក្នុងនឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានភាពធន់ទ្រាំនឹងការគំរាមកំហែងណាមួយ។
កម្ពុជាមិនគួរមើលរំលងស្ថានការណ៍នយោបាយនៅប្រទេសថៃ ឬចាត់ទុកវាជាបញ្ហាដែលមិនប៉ះពាល់ដល់ខ្លួននោះទេ។ ប្រវត្តិសាស្ត្របានបង្ហាញថា ភាពចលាចលនៅប្រទេសជិតខាងអាចបង្កផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់កម្ពុជា មិនថាតាមរយៈការឈ្លានពាន ឬការប៉ុនប៉ងពង្រីកឥទ្ធិពលនោះទេ។ ការប្រុងប្រយ័ត្ន និងការត្រៀមខ្លួនឱ្យបានរឹងមាំ គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រដ៏សំខាន់ដើម្បីការពារបូរណភាពទឹកដី និងសន្តិសុខជាតិ។ ដូចអ្វីដែលគេបានប្រៀបធៀបថា ផ្សែងនៃភ្លើងឆេះផ្ទះអ្នកជិតខាង អាចប៉ះពាល់ដល់ផ្ទះរបស់យើង។ ដូច្នេះ កម្ពុជាត្រូវតែបន្តតាមដាន និងត្រៀមខ្លួនជានិច្ច ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងរាល់បញ្ហាដែលអាចកើតឡើង៕
បណ្ឌិត ស៊ឺន សំ សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា
